Giống như các loại chứng khoán khác, nhà đầu tư cá nhân cần tìm hiểu một số kiến thức về trái phiếu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Dưới đây bao gồm những câu hỏi thường gặp của khách hàng về đầu tư trái phiếu.
Mở tài khoản Các trái phiếu chào bánKhi bạn đầu tư vào một trái phiếu, nghĩa là bạn đang cho tổ chức phát hành trái phiếu vay tiền và trái phiếu này giống như một công cụ để đảm bảo sẽ trả lại số tiền bạn đã cho vay, kèm theo lãi suất.
Các cơ quan chính phủ, chính quyền địa phương, và các doanh nghiệp là những tổ chức phát hành trái phiếu nhằm huy động tiền từ các trái chủ cho các mục đích như xây dựng đường xá, mở rộng quy mô hoặc đầu tư cho một dự án,….
Nếu nhà đầu tư đang cân nhắc về việc mua một trái phiếu thì có thể tìm kiếm các trái phiếu phù hợp đang được chào bán trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp.
Nhà đầu tư có thể mua trái phiếu trên thị trường sơ cấp. Đây là nơi trái phiếu mới phát hành được bán cho các nhà đầu tư bởi các tổ chức phát hành (tức là chính phủ, chính quyền địa phương hoặc một doanh nghiệp).
Khi bạn mua một số trái phiếu mới phát hành trên thị trường sơ cấp, mức giá bạn phải trả là mệnh giá của trái phiếu lần đầu phát hành ra công chúng, mức giá này được áp dụng giống nhau đối với tất cả người mua.
Trái phiếu cũng có thể được giao dịch trên thị trường thứ cấp. Đây là nơi mà các trái phiếu đã phát hành trước đó được mua bán giữa các đại lý và nhà đầu tư, bao gồm cả các tổ chức. Việc giao dịch trái phiếu trên thị trường thứ cấp thường thông qua những người môi giới.
Giá trái phiếu lúc này sẽ biến động theo giá thị trường quy định và có sự khác nhau giữa các nhà đầu tư. Giá bán lại thường thấp hơn so với mệnh giá của trái phiếu (giá ban đầu mua vào).
Đây là một cách để đánh giá khả năng trả nợ của các tổ chức phát hành trái phiếu, dựa trên cơ sở lịch sử vay, trả và các yếu tố khác. Xếp hạng tín dụng thường được nghiên cứu và thẩm định bởi một cơ quan độc lập và uy tín (ví dụ: Standard & Poor’s).
Xếp hạng tín dụng phản ánh sự đánh giá về mức độ tín nhiệm của tổ chức phát hành ở thời điểm hiện tại và không đảm bảo về hiệu quả hoạt động trong tương lai.
Thu nhập từ việc nắm giữ một trái phiếu được gọi là lợi tức. Nó bao gồm phần lãi suất của trái phiếu mà bạn sẽ nhận được hàng năm cộng với phần lời (hoặc trừ đi phần lỗ) giữa giá mua ban đầu và số tiền bạn dự kiến sẽ nhận được khi đáo hạn, do có sự biến động về giá trong một thời kỳ nhất định.
Trong đó, các khoản thanh toán lãi suất thường chiếm phần lớn lợi tức của trái phiếu và thường được gọi là lãi suất coupon. Hầu hết các trái phiếu đều có mức lãi suất coupon cố định trong suốt thời gian tồn tại, tuy nhiên, vẫn có một số loại là có lãi suất thay đổi.
Phần lớn số tiền mà một trái phiếu trả được xác định bởi lãi suất hiện hành và các yếu tố cụ thể ảnh hưởng đến trái phiếu đó.
Lợi suất của trái phiếu là thước đo lợi tức kỳ vọng dựa trên lãi suất coupon, giá của trái phiếu và các yếu tố khác.
Lợi suất trái phiếu = lãi suất coupon (trái tức) / giá trái phiếu (mệnh giá)
Lãi suất coupon là lãi suất định kỳ mà nhà phát hành hứa sẽ trả cho trái chủ mỗi năm, thường được biểu thị bằng phần trăm mệnh giá của trái phiếu (trong đó mệnh giá là số tiền mà nhà phát hành đã vay ban đầu và có nghĩa vụ trả lại khi trái phiếu đáo hạn)
Lợi suất là thước đo gần đúng của lợi nhuận kì vọng cho nhà đầu tư.
Khi giá trái phiếu tăng hoặc giảm thì nó vẫn trả cùng một khoản lãi cho trái chủ. Các khoản thanh toán lãi suất hàng năm được tính bằng cách nhân mệnh giá của trái phiếu với lãi suất coupon.
Trái phiếu thường được trả lãi định kỳ (mỗi 3, 6 hoặc 12 tháng một lần), dựa trên các thiết lập trong tuyên bố chào bán ban đầu.
Là lãi suất thu về cộng thêm khoản lãi giả định thu được khi nhà đầu tư tái đầu tư lãi suất coupon của trái phiếu ngày khi nhận được để tối đa hóa lợi nhuận. Lãi suất tái đầu tư giả định là 5,8%/năm.
Lãi suất tái đầu tư này nhằm giúp NĐT dễ so sánh với lãi suất tiết kiệm trả lãi cuối kỳ.
Xếp hạng tín dụng lãi suất của một trái phiếu phản ánh rủi ro tín dụng của nhà phát hành so với các trái phiếu khác (được đánh giá bởi các cơ quan xếp hạng tín dụng về khả năng thanh toán cho nhà đầu tư).
Thường thì xếp hạng tín dụng càng thấp, lãi suất càng cao để thu hút các nhà đầu tư vì rủi ro lớn hơn. Ngược lại, xếp hạng tín dụng tốt, ở điểm đầu tư, thì lãi suất sẽ thấp hơn vì tương đối ít rủi ro
Thời gian đáo hạn càng dài, lãi suất càng cao. Một số nhà đầu tư mong muốn kiếm được nhiều tiền hơn từ các khoản đầu tư dài hạn vì vốn đầu tư mà nhà phát hành đã vay được giữ trong một thời gian dài hơn.
Ngược lại, những trái phiếu ngắn hạn thì thường có lãi suất thấp hơn cũng như ít rủi ro hơn. Tuy nhiên, lãi suất khi đầu tư trái phiếu ngắn hạn vẫn cao hơn lãi suất gửi ngân hàng với cùng thời gian.
Về cơ bản có 2 loại phí liên quan đến trái phiếu, bao gồm:
tương tự cổ phiếu, khi mua bán trái phiếu trên sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ trả phí giao dịch. Mức phí giao dịch trái phiếu do các CTCK quy định.
phí này được gọi là phí chuyển nhượng, người mua và người bán cần thông báo và làm thủ tục chuyển nhượng tại Đại lý chuyển nhượng trái phiếu là CTCK. Phí chuyển nhượng sẽ do CTCK quy định và được thanh toán khi làm hồ sơ chuyển nhượng.
phí giao dịch trong một số trường hợp được gọi là phí môi giới để thể hiện việc CTCK làm trung gian môi giới để giúp NĐT giao dịch trái phiếu với nhau.
Các trái phiếu niêm yết và đăng ký tập trung tại Trung tâm lưu ký chứng khoán VN nhà đầu tư sẽ phải trả phí lưu ký cho Trung tâm lưu ký là 0,2 VNĐ/trái phiếu/tháng.
Ngoài trái phiếu chính phủ không phải chịu thuế thì hầu hết các loại trái phiếu khác đều có quy định về thuế. Theo quy định hiện hành của Việt Nam, khi mua trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư cá nhân phải chịu các loại thuế:
Nếu giữ trái phiếu đến đáo hạn, tiền gốc trái phiếu không bị tính thuế TNCN.
