Trái phiếu dài hạn là loại trái phiếu nhạy cảm nhất với sự thay đổi lãi suất. Lý do nằm ở bản chất thu nhập cố định của trái phiếu. Trái phiếu là một công vụ vay nợ, được phát hành với các điều kiện cụ thể liên quan đến việc thanh toán lãi suất coupon định kỳ, tiền gốc của trái phiếu và khoảng thời gian cho đến khi trái phiếu đáo hạn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ do lý do tại sao trái phiếu dài hạn khiến nhà đầu tư chịu rủi ro lãi suất lớn hơn trái phiếu ngắn hạn.
Contents
1. Mối quan hệ giữa lãi suất và thời hạn của trái phiếu
Một điều quan trọng để hiểu được rủi ro lãi suất ảnh hưởng như thế nào đến trái phiếu đó là giá trái phiếu tỷ lệ nghịch với lãi suất. Khi lãi suất tăng, giá trái phiếu giảm và ngược lại.
Có hai lý do chính khiến trái phiếu dài hạn chịu rủi ro lãi suất lớn hơn trái phiếu ngắn hạn
1.1. Kỳ hạn trái phiếu càng dài càng có nhiều thời gian chịu ảnh hưởng bởi lãi suất
Có nhiều khả năng lãi suất sẽ tăng (và do đó ảnh hưởng tiêu cực đến giá thị trường của trái phiếu) trong một khoảng thời gian dài hơn là trong một khoảng thời gian ngắn hơn. Kết quả là, các nhà đầu tư mua trái phiếu dài hạn nhưng khi muốn bán chúng trước hạn có thể phải đối mặt với mức giá thị trường chiết khấu sâu (bán với giá thấp hơn giá mua ban đầu).
Với trái phiếu kỳ hạn ngắn, rủi ro này không đáng kể vì lãi suất ít có khả năng thay đổi đáng kể trong ngắn hạn. Trái phiếu ngắn hạn cũng dễ dàng nắm giữ hơn cho đến khi đáo hạn, do đó làm giảm bớt mối quan tâm của nhà đầu tư về ảnh hưởng của những thay đổi do lãi suất đối với giá trái phiếu.
1.2. Thời gian đáo hạn bình quân dài hơn
Trái phiếu dài hạn có thời hạn đáo hạn bình quân lớn hơn trái phiếu ngắn hạn. Thời gian đáo hạn bình quân là thước đo mức độ nhạy cảm của giá trái phiếu đối với những thay đổi của lãi suất.
Ví dụ, một trái phiếu có thời gian đáo hạn bình quân là 2 năm thì cứ mỗi năm lãi suất tăng lên 1% thì giá trái phiếu sẽ giảm 2% (1%x2 năm)
Do đó, một sự thay đổi lãi suất nhất định sẽ có ảnh hưởng lớn hơn đến trái phiếu dài hạn so với trái phiếu ngắn hạn. Khái niệm về thời gian đáo hạn bình quân này có thể khó hiểu đối với nhiều nhà đầu tư nhưng chỉ cần nghĩ về nó như khoảng thời gian mà trái phiếu của bạn sẽ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi lãi suất.
2. Rủi ro lãi suất ảnh hưởng đến trái phiếu như thế nào
Rủi ro lãi suất ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của các chứng khoán có thu nhập cố định. Vì lãi suất và giá trái phiếu có quan hệ nghịch biến nên rủi ro liên quan đến việc tăng lãi suất làm cho giá trái phiếu giảm và ngược lại.
Rủi ro lãi suất ảnh hưởng đến giá của trái phiếu, và tất cả các trái chủ đều phải đối mặt với loại rủi ro này. Như đã đề cập ở trên, điều quan trọng cần nhớ là khi lãi suất tăng, giá trái phiếu giảm. Khi lãi suất tăng và trái phiếu mới có lợi suất cao hơn chứng khoán cũ được phát hành trên thị trường, các nhà đầu tư có xu hướng mua trái phiếu mới phát hành để tận dụng lợi suất cao hơn
Vì lý do này, trái phiếu cũ hơn dựa trên mức lãi suất trước đó có giá trị thấp hơn, và do đó các nhà đầu tư và thương nhân bán trái phiếu cũ của họ và giá của những trái phiếu đó giảm xuống.
Ngược lại, khi lãi suất giảm, giá trái phiếu có xu hướng tăng. Khi lãi suất giảm và trái phiếu mới với lợi suất thấp hơn các chứng khoán có thu nhập cố định cũ được phát hành trên thị trường, các nhà đầu tư ít có khả năng mua các phát hành mới hơn. Do đó, các trái phiếu cũ có lợi suất cao hơn có xu hướng tăng giá.
3. Cân nhắc giảm thiểu rủi ro lãi suất
Rủi ro lãi suất thường không phải là vấn đề lớn đối với những người nắm giữ trái phiếu cho đến khi đáo hạn vì cho dù lãi suất thay đổi như thế nào thì mệnh giá trái phiếu vẫn không đổi. Tuy nhiên, đối với những nhà đầu tư giao dịch tích cực hơn, chiến lược phân tán rủi ro có thể được sử dụng để giảm tác động của việc thay đổi lãi suất đối với danh mục trái phiếu. Các nhà đầu tư có thể mong muốn giảm rủi ro lãi suất để giảm bớt sự không chắc chắn của việc thay đổi lãi suất ảnh hưởng đến giá trị của các khoản đầu tư.
Nhà đầu tư có thể phân tán rủi ro bằng cách đa dạng hoá danh mục đầu tư. Nghĩa là bạn có thể phân bổ tài sản vào các trái phiếu có thời gian đáo hạn dài ngắn khác nhau để giảm thiểu rủi ro trong trường hợp lãi suất thị trường tăng.